Zinderen, Sidderen, Climax. Voor Caïssa kreeg zaterdagmiddag de afkorting in de naam van de tegenstander een andere betekenis. ZSC/Saende 3 verloor met 3½-4½ van de Hoornse schakers in een wedstrijd, waarin de flessen wijn en azijn dicht bij elkaar stonden.
Het duel was van groot belang voor de strijd om handhaving. Er is nog altijd een reële kans dat drie ploegen uit de promotieklasse degraderen. ZSC/Saende 3 had twee punten minder dan Caïssa, zag de marge vergroot worden naar vier punten en staat nu op de beruchte achtste plaats. Veel hangt af van de uitslag van VAS 2-Het Witte Paard, in de slotronde van de landelijke derde klasse D. Als de Zaanse derdeklasser VAS 2 achter zich houdt, zakken er twee landelijke NHSB-achttallen af naar de promotieklasse. Omdat de nummers een en twee van de promotieklasse promoveren (en zelfs Caïssa is in die race nog aanwezig), geeft dat geen verschil en degraderen twee ploegen uit de promotieklasse om plaats te maken voor de kampioenen van 1A en 1B.
In biljart- en denksportcentrum BOKO was het een drukte van belang. Niet alleen speelde drie schaakploegen van ZSC/Saende bondswedstrijden, er waren ook biljartpartijen voor het kampioenschap bandstoten van het district Zaanstreek-Waterland. Op de televisie in de barruimte gaf Eurosport beelden te zien van langlaufen, de biathlon (lopen op ski’s en schieten) en slalomskiën, kortom er was sprake van gevarieerde sport.
Thomas van Beekum was namens de KNSB arbiter bij de drie schaakwedstrijden en hij zorgde bij het voorstellen voor enige hilariteit door ZSC/Saende 3 te laten spelen tegen Caïssa 7. Hij liep niet vooruit op een naderende fusie, maar zag op de handgeschreven Hoornse opstelling de ‘1’ van Erik van Tooren aan voor een verkeerd cijfer. De teamleider kon niet beschikken over Dirk Lont en stelde Abel Romkes op aan het achtste bord. Daarmee kreeg de wedstrijd historisch belang, want waarschijnlijk niet eerder in de 90-jarige geschiedenis van Caïssa had het eerste team een zo jeugdig karakter als zaterdag in Zaandam. De gemiddelde leeftijd van Marten Ploeger, Bart Voorn, Holger Bonte en Abel – naast elkaar gezeten aan het vijfde tot en met achtste bord – zit nog net onder de twintig jaar. En verheugend is dat die helft van de ploeg voor liefst drieënhalve bordpunt zorgde.
Nog voor de eerste zet werd gedaan hadden de spelers van Caïssa zich in een cirkel opgesteld en met de handen op elkaar werd de gezamenlijke yell ‘Winnen’ uitgevoerd, waarna de armen omhoog gingen. Het zal duidelijk zijn dat het met de motivatie wel goede zat.
Bart Voorn voegde als eerste de daad bij het woord. Nicolaas Pos trok namens de thuisploeg aanvankelijk het initiatief naar zich toe, maar verslikte zich in zijn eigen opstelling van de dame en de koningstoren. Met 10. … f5 maakte Bart veld f7 vrij voor een paardzet op beide stukken. Wit had die dreiging gezien, al loste hij het probleem verkeerd op door de vorstin op de diagonaal van de toren te plaatsen. Na de kwaliteitswinst nam zwart meteen de open d-lijn in bezit. De aanwezigheid van een toren en de dame in de Zaanse verdediging leverde direct stukwinst op en een paar zetten later staakte de ZSC’er de strijd.
Voor Fred Avis leek de laatste honderd meter op weg naar de speelzaal een soort ‘Groeten uit de rimboe’. Enkele straten vlakbij BOKO waren opgebroken. Gelukkig wist Peter Holscher – die in het biljart- en denksportcentrum verschillende oude bekenden begroette – de juiste route in de woonwijk, waardoor er parkeerplaatsen op korte afstand van de ingang werden gevonden. De voorzitter van Caïssa is nog steeds slecht ter been en maakte met krukken zijn entree in de speelzaal. De tafels van het tweede en derde bord werden iets van elkaar geschoven, waardoor een extra stoel ondersteuning bood voor zijn geblesseerde linkerbeen. De krukkenzet was de 26e (tweemaal dertien) . In een partij met een open karakter had Fred twee paarden en Ben van den Bergh het loperpaar. Dat verscheen op twee naast elkaar liggende diagonalen en is dan op zijn gevaarlijkst. Na 26. Dd3 kon wit de Zaanse witveldige loper niet slaan, omdat zijn dame geen verdediger had en in dat geval verloren zou gaan. Twee loperzetten later keek hij tegen een mat in zeven aan: 1-1.
Caïssa dankte zijn tweede voorsprong aan Sjoerd Kelder. Met zwart sloeg hij onmiddellijk toe, toen Evert Blees met zijn dertiende zet (Pg5) de diagonaal voor beide witveldige lopers opende. Sjoerd sloeg op e2, wit nam de loper met zijn paard van c3. Maar daarna betekende 14. … Db5 een vork op twee onverdedigde paarden. Zwart gaf het stuk overigens terug om twee pionnen te kunnen oppeuzelen en om actiever spel voor zijn stukken te krijgen. Dat laatste voordeel werd vlot uitbetaald met kwaliteitswinst, terwijl de twee torens op de d-lijn garant stonden voor een succesvol eindspel.
Peter Holscher draaide lange tijd goed tegen Jesper de Boer. Met zeven redelijk ver opgeschoven pionnen hield hij de acht Zaanse in bedwang. Een belangrijk moment was een paardoffer van zwart, waardoor de diagonaal naar h2 voor zijn loper open kwam. Om dat gevaar in te dammen gaf Peter de kwaliteit en werd het evenwicht hersteld. Hij had op de koningsvleugel wel drie pionnen minder, maar daar tegenover stond dat wit vier (dame, toren, twee lopers) en zwart drie stukken (dame en twee torens) had. Na een afruil bleef het Zwaagse loperpaar over, tegen een toren. De overmacht aan verbonden vrijpionnen was een sterk wapen voor de zwartspeler die dat meteen, ondersteund door de koning en een actieve toren, ging gebruiken. Mede door de geringe mobiliteit van wits laatste stukken kon de ZSC’er op pionnenjacht gaan en was de stelling voor Caïssa’s kopman niet meer te verdedigen: 2-2.
Het bleef zinderen en sidderen, zowel qua tussenstand als in de partijen. Holger Bonte won in het middenspel een stuk, al kostte hem dat drie pionnen en was zijn verdediging aangetast. Hij moest zich opmaken voor een tsunami aan pionnen op de damevleugel en in het centrum, maar hield in een zeeslang het hoofd boven water. Aanvankelijk gemakkelijk en met een tijdsvoorsprong van een dik uur. Nadat alle pionnen op de damevleugel waren opgeruimd, verplaatste de strijd zich naar de andere flank. Zwart had pionnen op de g- en h-lijn, Holger zijn laatste op h3. Winst leek nu verder weg. De zwartspeler hoopte op pionnenruil of een stelling met een randpion en een promotieveld van de verkeerde kleur. Hij pakte het echter niet goed aan, waardoor wit torenruil kon afdwingen en met 77. hxg4 zijn pion op de juiste lijn (met een wit promotieveld) kreeg. Holgers witveldige loper beschermde aansluitend precies op tijd veld h1.
Ondertussen had Caïssa het op de hoogste borden moeilijk. Erik van Tooren speelde met zwart tegen Remco van der Meer die voor zijn eerste acht zetten alleen pionnen gebruikte. Met name op de koningsvleugel werd Erik teruggedrongen en 14. f6 betekende een langdurige passiviteit van zijn loper op f8. Er werd wat materiaal gebruikt, maar de Zaanse pionnenmuur bleef een blok aan het been. Zwart posteerde een toren en een loper in de verdediging van zijn tegenstander die ondertussen een vrijpion op de f-lijn had gekregen. De Hensbroekse aanval kwam echter te laat om de promotie van de f-pion te neutraliseren en met een torenzet blokkeerde de ZSC’er de mogelijkheid om de gevaarlijke f-pion te slaan: 3-3.
Ook bij menig toeschouwer die de partij van Marten Ploeger volgde, gierden de zenuwen door de keel. Tegen Dirk-Willem Swart – die inderdaad zwart had – richtte Marten na een afruil zijn dame, toren en zwartveldige loper op de koningsvleugel. Hij verkoos echter een pionzet (27. f6) boven het krachtige Dh6, waardoor zijn opponent een houdbare verdediging leek te kunnen opbouwen. De positie van de drie witte aanvalsstukken was echter zodanig dat de Caïssa-speler de druk vasthield en de kwaliteit won. Op weg naar de eerste tijdcontrole had wit groot voordeel, al werd het nog spannend toen hij de kwaliteit na een schaakje moest teruggeven en er mat in één dreigde. Inmiddels was de dametoren als aanvalsstuk ingeschakeld die in prima samenwerking met de vorstin een winnend eindspel veilig stelde.
En zo hing alles af van de 16-jarige Abel Romkes. Abel is speler van Caïssa 3 en heeft daarin tegen een gemiddelde ratingtegenstand van bijna 1800 twee uit vijf gescoord. Als invaller bij Caïssa 2 versloeg hij in de uitwedstrijd tegen De Groene Zes Rik Slaman, een van de deelnemers aan het West-Fries kampioenschap. Zijn debuut in het eerste achttal betekende bovendien dat het rijtje ‘vader en zoon in Caïssa 1’ werd vergroot. In Caïssa’s roemrijke historie hebben bijvoorbeeld vader Gerrit en zoon Arnold van der Wolff in de hoofdmacht geschaakt, alsmede vader Karel en zoon Sanders Pieters en Bert Buitink senior en junior. Dat gebeurde evenwel in vrijwel dezelfde competities, terwijl tussen het spelen van vader Erik Romkes in het eerste en het optreden van zoon Abel zo’n twintig seizoenen ligt.
Tegen Teresa Mejia had de debutant het niet gemakkelijk. Hij won weliswaar de kwaliteit, maar zijn tegenstandster beschikte in het eindspel over een ijzersterk loperpaar. Bovendien zag haar pionnenmeerderheid op de koningsvleugel er indrukwekkend uit. Abel moest flink zoeken naar de beste velden voor zijn toren en loper. Terwijl iedereen in de speelzaal van ZSC/Saende al klaar was, verliep het laatste uur onder hoogspanning. Het lukte wit niet te profiteren van haar sterke punten en het Caïssa-talent meende dat hij voor de derde keer dezelfde stelling had gezien. Er werden evenwel niet op de juiste wijze remise geclaimd en toen dat volgens de arbiter even later nogmaals gebeurde, deelde hij wel erg hard een tijdstraf uit. Abels tijdvoordeel (6.29 op de klok tegen 4.26 voor Teresa) werd op ruwe wijze omgezet in nadeel: de ZSC’ster kreeg er drie minuten bij. Zwart gaf vlot daarna de kwaliteit terug en haalde zo een flink deel van de dreiging weg. De witte pionnenstructuur was immers gebroken alsmede de kracht van het loperpaar. Wel moest hij nog alert manoeuvreren met koning en loper om wits vrijpion op de e-lijn in toom te houden. Dat lukte en met ondertussen een tiental seconden voorsprong in tijd werd een remise-aanbod geaccepteerd en kreeg de wedstrijd voor het Hoornse team een climax. Abel kroonde zich in zijn eerste partij voor Caïssa 1 tot matchwinner.
Nog steeds doet het eerste bondsteam het in het jubileumseizoen van Caïssa uitstekend. De kersen kunnen op 31 maart (thuis tegen Purmerend 2) en op 21 april (de gezamenlijke slotronde in De Huesmolen, met veel belangrijke wedstrijden) op de taart worden geplaatst.
ZSC/Saende 3 – Caissa 3½-4½:
Jesper de Boer (2058)-Peter Holscher (2142)……….1-0
Remco van der Meer (2007)–Erik van Tooren (2013)…..1-0
Ben van den Bergh (1964)–Fred Avis (1855)…………1-0
Evert Blees (1838)–Sjoerd Kelder (1953)…………..0-1
Dirk-Willem Swart (1860)–Marten Ploeger (1836)…….0-1
Nicolaas Pos (1717)–Bart Voorn (1864)…………….0-1
Machiel Moes (1782)–Holger Bonte (2004)…………..0-1
Teresa Mejia (1662)–Abel Romkes (1666)……………½-½