‘Niet klappen’ is op twee plaatsen aan de muur in de speelzaal van Schaakclub Aartswoud te lezen. Dat deden we zaterdagmiddag niet, maar toch verdiende Caïssa een daverend applaus. De ongeslagen thuisploeg werd door de Hoornse promotieklassedebutant met 2½-5½ verslagen.

En daar was niets geflatteerds aan. Integendeel zelfs, de twee partijnederlagen vielen onnodig. Dirk Lont speelde lange tijd goed, maar verslikte zich in een gelijkwaardige stelling met een koningszet. Bizar was de ontknoping van Fred Avis-Wouter Laan. In een iets beter eindspel (toren, licht stuk en vier pionnen) had Caïssa’s voorzitter een uur meer bedenktijd, terwijl bij zijn tegenstander de vlag praktisch op vallen stond. Als 5 december de dag van Sint Nicolaas is, mag 26 november de dag van zijn tweelingbroer Sint Alfredo zijn. De witspeler deed drie pionnen in cadeauverpakking. Wouter haalde nog net op tijd de veertigste zet en liet Fred daarna kansloos.

Ook tijdens het vorige competitieduel ging in een meer dan acceptabele stelling na een uur of drie schaken het licht figuurlijk uit bij de oud-clubkampioen. Daarom spreken we hierbij af, dat Fred en ik op 17 december (thuis tegen Heerhugowaard) in die fase van de wedstrijd naar de bar van De Huesmolen gaan om daar minstens een kwartier niet over schaken te praten. De VVD, de euro, de Poort van Hoorn of de binnenstad van Zoetermeer, het openbaar vervoer, de fietssponsortocht van de Rabobank die in 2012 op zaterdag 9 juni valt, Ajax of het schaatsen op tv, er zijn gespreksonderwerpen te over. Daarna neemt hij met een fris hoofd weer plaats achter het bord, komt met een geweldige zet en rondt af naar een winnend eindspel.

Als je zelf niet hoeft te spelen, heb je de gelegenheid om in het eerste uur een praatje te maken en om je heen te kijken. En dan merk je dat Aartswoud een schitterende speelzaal heeft. Volop ruimte, sfeervol aangekleed. Her en der zie je prachtige tafelkleden en een antiek aandoend kabinet wordt als opbergmeubel voor het schaakmateriaal gebruikt.

Niet Klappen is de naam van de lokale kolfvereniging die staat vermeld bovenaan het scorebord voor deze oer-Hollandse sport en op het rek met klieken. Voor de niet-kenners: een kliek is de ‘stok’ waarmee je tijdens het kolven de bal slaat. De schaakwedstrijd Aartswoud-Caïssa heeft overigens letterlijk plaats op de kolfbaan. De zware randen van de baan zijn naar de kant geschoven.

Dirk Lont en Rik van Ingen, bord 8, zitten het dichtst bij de prijzenkast van Schaakclub Aartswoud. Als je naar rechts kijkt, zie je hun spannende partij. Links kijkend valt de prachtige glazen hamer op houten voetstuk op. Een kunstwerk van clublid J. van Beersum en overhandigd aan Piet Langedijk, toen hij in 1977 een kwart eeuw voorzitter was. Zijn weduwe heeft het later aan de vereniging teruggegeven. Elders in de prijzenkast staat een glimmende trofee met daarop vermeld dat Aartswoud in het seizoen 1999-2000 de NHSB-beker heeft gewonnen. Caïssa moet het met een verloren finale doen.

Het wordt tijd om te gaan schaken. Wedstrijdleider Peter Couwenhoven heeft alle spelers welkom geheten en wijst op de oude Garde-klokken. ,,Volgend jaar bestaan we driekwart eeuw en dan wordt het wel eens tijd om moderne klokken te gaan gebruiken’’, zegt hij.

Aad Laan is deze middag Caïssa-supporter van het eerste uur en krijgt later gezelschap van Gerard Groot. Ook Aartswoud-leden komen langs om hun favorieten morele steun te geven. Op de bar staat een heus scorebord, met grote haken waaraan de tussenstand kan worden opgehangen en kleine haken voor de borduitslagen.

Opvallend is dat onder ‘1’ de eerste uitslag komt. Meestal valt de eerste beslissing op een lager bord. De manier waarop Peter Holscher collega-kopman Marc Helder verslaat, is indrukwekkend. Al snel kan hij met 10. Pd6+ de rokade voor zwart verhinderen. Marc probeert nog wel zijn stukken actiever te maken, maar het is dweilen met de kraan open. De witspeler kan de kwaliteit winnen en doet dat niet om zijn stelling nog meer te versterken. Dat gebeurt vanaf de vijftiende zet per zet. Fritz honoreert 15. Pg5 met 2.44, 16. Dd3 met 3.28 en dat gaat zo verder. Open lijnen en diagonalen plus twee ijzersterke paarden houden zeven Aartswoudse stukken in bedwang. Met 30. Pe6 als matzet komt de voltooiing van fraai aanvalsspel.

Ook Bart Voorn is in zijn element. Hij dwingt het koningspaard van Paul Grolman al snel naar de rand van het bord. Met 7. … Pf5 wordt de witte d-pion driemaal aangevallen en twee keer verdedigd. Bart neemt de tijd om dat probleem op te lossen en tevens zijn aanvalsplan te controleren. Met het doorschuiven van de pion naar d5 komt de Aartswoud-speler in behoorlijke moeilijkheden. Hij is gedwongen om zijn paard op veld c6 te redden, waarna wit met 9. Pb5 direct een aanknopingspunt heeft voor een paardvork op koning en toren. Een nieuwe dreiging dus voor zwart en het lukt hem niet om te druk te verlichten. Niet veel later strijkt hij de vlag.

In de Najdorf-variant van het Siciliaans houdt Dirk Lont zich goed staande tegen Rik van Ingen. Hij heeft een geïsoleerde pion op d6 die evenwel ook de pionnenopmars van wit op de damevleugel vertraagt. Als er flink wat materiaal is geruild, hebben beide spelers de torens , een witveldige loper en vier pionnen. Rik beschikt inmiddels over een vrijpion op d5 die wordt tegengehouden door een zwarte toren op d6. Om zijn verdedigende rol om te zetten in een aanvallende verwisselt Dirk echter twee zetten. Na …. Lf7 en … Ke7 dwingt hij wit om de vrijpion drie verdedigers te geven. Hij begint echter met 32. … Ke7 (er is al 31 …. Tb6 gespeeld) en het doorschuiven van de witte d-pion levert meteen een schaakje op en zwart een onmogelijke keuze: torenverlies of promotie van die pion.

Sjoerd Kelder brengt Caïssa weer op een voorsprong van twee bordpunten. Met agressief aanvalsspel zet hij Jeroen Bakker snel onder druk. De witspeler probeert met dameruil zijn zorgen wat te verlichten, maar zwart krijgt mooie pionnen op c4 en d4 en met drie lichte stukken in de buurt. Die op c4 wordt geofferd om de witte pion op e5 te kunnen nemen, waardoor een open e-lijn ontstaat. Sjoerd heeft inmiddels een pion meer en de pion op d4 prikt hinderlijk in de Aartswoudse verdediging. Ook is de overgebleven Hoornse loper veel sterker dan die van Jeroen. Die pent een paard op d2, waardoor wit niet kan rokeren en dus zijn toren op h1 niet actief kan worden. Ook lang rokeren levert stukverlies op. De witte stukken hebben geen goede velden meer en na de slotzet 21. … d3 staakt wit zijn verzet. Hij staat op het punt om een loper en een paard te verliezen. De Caïssa-speler trekt een overhemd uit en de tekst op de achterkant van zijn T-shirt wordt leesbaar: ‘zaterdag gehaktdag’. Een rake typering voor de partij.

Fred Avis heeft binnen de kortste keren al een half uur voorsprong in tijd genomen en er zal later nog een half uur bij komen. De balans in de partij tegen Wouter Laan is nauwelijks verstoord. Wel heeft wit zijn e-pion geofferd, maar dat wordt gecompenseerd door het bezit van de open e-lijn. In de hal van de speelzaal hangt een foto van de jubileumviering van Schaakclub Aartswoud in 1987 en daarop is Fred als schaker te zien. De voorzitter van Caïssa vermoedt dat de foto tijdens een kloksimultaanwedstrijd is genomen. ,,Zoiets leek me ook wel leuk bij Caïssa en nu is die de traditionele afsluiting van het schaakseizoen bij ons.’’

Niets wijst op een desastreuze afloop. Na dameruil wint Fred – weer terug achter het bord na het bezichtigen van de foto – zelfs zijn pion terug, zonder dat het evenwicht wordt verstoord. Wellicht moet wit genoegen nemen met remise (het team staat immers twee bordpunten voor, 1-3, en Erik van Tooren heeft winnend spel) en niet naar winstkansen zoeken. Ondertussen is Wouters belangrijkste opdracht om niet door zijn vlag te gaan en dat lukt; en passant verovert hij op de 37^e en 38^e zet twee pionnen. Dan al heeft zwart groot voordeel. Zijn vrije c-pion is niet meer af te stoppen. Kort na de tijdcontrole ziet wit het hopeloze van zijn stelling in.

Marten Ploeger gebruikt tegen Jasper Seelemeijer de Hollandse verdediging. Beide spelers houden lang alles op het bord. Wit rokeert lang, zwart rokeert kort en wit valt dan ook aan op de koningsvleugel en zwart op de damevleugel. De open c-lijn is voor Marten en dat voordeel wordt snel aangetoond. Na een afruil is 25. … Tc4 een aanval op de Aartswoudse dame op d4. Op dezelfde rij staat bovendien het witte loperpaar. In eerste instantie lost Jasper dat probleem prima op. Mede door een tussenschaakje vormt het veroveren van toren en loper een mooie compensatie voor het dameverlies. Zwart wikkelt vervolgens af naar een eindspel van dame en toren tegen beide torens en een loper voor wit, waardoor Marten min of meer een kwaliteit voorsprong heeft. Er zit echter een reddende zet voor wit in de stelling (31. Tc2, om de zwarte dame op de achtste rij te vangen), maar de witspeler richt zich op de verdediging van een aangevallen pion. Er volgen nog enkele gedwongen zetten voor de Aartswoud-speler, waardoor de stelling voor zwart er beter op wordt. Na het noteren achter de veertigste zet valt de vlag van Jasper, maar even later blijkt dat achter ‘21’ niets is ingevuld en dat hij dus 39 zetten heeft gespeeld. Zijn stelling is dan overigens al verloren.

Bij 2-4 doet Holger Bonte heel slim een remise-aanbod. Michael Lie besluit eerst nog even aan te zien, hoe zijn laatst overgebleven ploeggenoot Rob van den Heuvel het doetd. Als hij ziet dat de derdebordman verloren staat tegen Erik van Tooren, accepteert hij het aanbod en daarmee wordt Holger matchwinner.

Zijn eerste twee bondspartijen van dit seizoen waren uitermate teleurstellend verlopen, zowel qua spel als qua uitslag. Zaterdag gaat het aanmerkelijk beter. Met zwart neemt de Caïssa-speler het initiatief, hoewel het evenwicht in de partij blijft. Holger wisselt makkelijk van het verdedigen van een eigen centrumpion naar het aanvallen van een witte centrumpion en weer terug, waardoor Michael meer reageert op zetten van zwart dan dat er sprake is van het uitvoeren van een plan. In het middenspel krijgt de strijd meer positionele kenmerken en na herhaling van enkele zetten in een gelijkwaardige stelling komt zwart met zijn remise-aanbod.

In het Geweigerd Damegambiet verkrijgt Erik van Tooren al snel positioneel voordeel dat hem in staat stelt de pion op h7 te veroveren. Met geduldig spel verbetert hij zijn stelling beetje bij beetje. Terwijl de speelbare ruimte voor de stukken van Rob van den Heuvel gering is, beschikt wit over een flink aantal bruikbare velden en na 23. Pg4 dreigt al een mat in één op g7. Dat kon nog worden gepareerd, maar de druk blijft onverminderd groot en niet veel later beseft de Aartswouder dat hij geen houdbare verdediging meer heeft.

Met vier punten in drie wedstrijden is Caïssa een solide middenmoter. Op 17 december komt Heerhugowaard – dat dezelfde score heeft – naar De Huesmolen. Door de aanwezigheid van grootmeester Harmen Jonkman ligt de gemiddelde rating iets hoger, maar voor de meeste Heerhugowaarders hoeft Caïssa niet onder te doen. Een spannende ontmoeting ligt in het verschiet.

Aartswoud-Caïssa 2½-5½:
Marc Helder (2059)-Peter Holscher (2142)………..0-1
Michael Lie (2103)-Holger Bonte (2004)………….½-½
Rob van den Heuvel (1907)-Erik van Tooren (2013)…0-1
Jeroen Bakker (1926)-Sjoerd Kelder (1953)……….0-1
Wouter Laan (1881)-Fred Avis (1855)…………….1-0
Jasper Seelemeijer (1865)-Marten Ploeger (1836)….0-1
Paul Grolman (1830)-Bart Voorn (1864)…………..0-1
Rik van Ingen (1811)-Dirk Lont (1804)…………..1-0