Schaken in Noord-Holland is bij één gelegenheid ook kijken naar schaken in Noord-Holland. De jaarlijkse pelgrimtocht wordt door mij niet in oostelijke richting gemaakt, maar in westelijke. Naar Wijk aan Zee.

Groot geworden en groot geweest als Hoogovens-toernooi, als Corus-toernooi nog altijd een internationale topper. Het dorp lijkt neergesmeten tegen het Noordzeestrand, sporthal De Moriaan een afgelegen locatie waar het woord ‘verbanning’ beter bij past dan ‘schaakparadijs’. En toch moet iedere Nederlandse amateurschaker minstens één keer in zijn leven in Wijk aan Zee zijn geweest.

Het heeft iets weg van een Elfstedensfeer, niet alleen door de buitentemperatuur. Tussen de honderden tienkampers probeer je bekenden te zoeken, clubgenoten die proberen tegen een onbekende tegenstander – maar wel iemand met een gelijkwaardige rating – de nederlaag van de dag ervoor weg te spoelen. Je zoekt clubgenoten die in een topvorm steken en op de ranglijst negen namen onder zich weten.

Na een blik op hun bord word je als een magneet naar het verste deel van de sporthal getrokken. Achter de hangende televisietoestellen is het strafschopgebied van de zaalvoetballers afgezet, zodat de grootmeesters in (betrekkelijke) rust hun zetten kunnen doen. Handen op de rug, het hoofd licht naar beneden. Tien stappen naar de ene muur, tien stappen terug.

Een enkele keer kan ik de topspelers imiteren. Tijdens een bondswedstrijd tegen een niet zo grote vereniging die voor haar achttal een apart zaaltje heeft vrijgemaakt. Schaaklust, Warmenhuizen’76, Oppositie. Om schaakblindheid te vermijden en de partij vanuit een andere hoek te zien, en om te kijken hoe de ploeggenoten ervoor staan, ijsbeer ik daar ook wel eens langs de borden.

Wijk aan Zee 2001. Het feest is nog niet voorbij, als ik de sporthal verlaat. Ik loop met nog een aantal gelijkgezinden langs marktkraampjes met honderden boeken. Snuffelen naar de biografie van een topper uit de negentiende, begin twintigste eeuw. Ineens valt mijn oog op een lichtbruin, antiek aandoend boekje. Het lijkt wel of er in gouden letters ‘Mein System’ op staat. Met de laatste zet, op pagina 328, gaat de koning van Anton Olson mat. Zijn tegenstander is ook de auteur van het in 1925 uitgebrachte boek: Aaron Nimzowitsch.